อาการของมะเร็งที่ควรใส่ใจ
พล.ต.ต.นพ.นริศ เจนวิริยะ ศัลยแพทย์
ปัจจุบันนี้คนเรามีอายุขัยยาวขึ้นจึงเป็นโรคมะเร็งกันมากขึ้น การตรวจพบและรักษามะเร็งตั้งแต่ตอนที่เพิ่งเริ่มต้นเป็นจะมีโอกาสหายจากโรคได้มากกว่าตอนที่เป็นมากแล้ว อาการและอาการแสดงจึงเป็นสิ่งสำคัญที่บ่งบอกว่าอาจจะมีมะเร็งเกิดขึ้นแล้ว เป็นสิ่งที่เตือนท่านว่าควรจะไปปรึกษาแพทย์เสียแต่เนิ่นๆ
อาการ (symptom) เป็นความรู้สึกที่จับต้องไม่ได้ เป็นสิ่งที่คนไข้รู้สึกอยู่ในตัว แล้วเอาไปบอกเล่าแก่แพทย์หรือผู้อื่น เช่น ปวดฟัน ปวดท้อง อ่อนเพลีย ซึมเศร้าฯลฯ ได้ ส่วนอาการแสดง(sign) หมายถึงสิ่งที่เกิดขึ้นเป็นรูปธรรม เห็นได้ จับต้องได้ ฟังได้ยิน เช่น การไอเป็นเลือด กดเจ็บที่ท้อง ตัวเหลืองตาเหลือง เป็นแผลไม่ยอมหาย ผอมลง ฯลฯ อาการและอาการแสดงเป็นสิ่งที่บ่งบอกโรคได้หลายอย่าง โดยเฉพาะโรคมะเร็ง ท่านที่กลัวมะเร็งจึงควรใสใจในเรื่องนี้ไว้
มะเร็งทำให้เกิดอาการได้หลายอย่าง เนื่องจากตำแหน่งที่ตั้งอยู่ หรือจากขนาด หรือจากสารที่มันผลิตขึ้นมา หรือจากการกระจายของตัวมันเอง ฯลฯ
มะเร็งอาจจะโตขึ้นแล้วไปกดอวัยวะข้างเคียงทำให้เกิดอาการได้ เช่น กดเส้นประสาททำให้ปวด กดอวัยวะภายในท้องทำให้ปวดท้อง กดสมองทำให้เกิดอาการปวดหัว กดท่อน้ำดีทำให้เกิดอาการแสดงดีซ่าน (ตัวเหลืองตาเหลือง) แต่มะเร็งในบางอวัยวะเมื่อเริ่มขึ้นจะไม่ทำให้เกิดอาการจนกระทั่งโตเป็นก้อนใหญ่แล้ว เช่น มะเร็งตับ ส่วนมะเร็งตับอ่อนโดยทั่วไปตอนเริ่มต้นมักไม่มีอาการ (นอกจากจะเกิดขึ้นในที่ๆ ไปอุดท่อน้ำดีพอดีทำให้ดีซ่าน) เมื่อมีอาการ เช่น ปวดหลัง ก็มักจะเป็นมากแล้ว
มะเร็งอาจจะทำให้มีอาการ ไข้ อ่อนเพลีย หรือน้ำหนักลด อาการเหล่านี้เกิดจากการที่เซลล์มะเร็งผลิตสารที่สามารถเปลี่ยนแปลงการทำงานของร่างกาย เช่น ทำให้การเผาผลาญอาหารมากกว่าปกติ ทำให้ผอมลง ทำให้การทำงานของระบบภูมิต้านทานเสียไป ทำให้เกิดอาการไข้และอ่อนเพลีย สารจากมะเร็งบางอย่างทำให้เกิดอาการของอวัยวะอื่น เช่น สารจากมะเร็งตับอ่อนอาจทำให้เกิดมีลิ่มเลือดไปอุดหลอดเลือดดำที่ขาทำให้ขาบวม สารจากมะเร็งปอดบางอย่างสามารถทำให้ระดับแคลเซียมในเลือดสูงขึ้น ทำให้เกิดอาการของระบบประสาท กล้ามเนื้อ อ่อนเพลีย มึนงง
การรักษามะเร็งจะได้ผลดีเมื่อตรวจพบในระยะเริ่มต้นซึ่งเป็นระยะที่ยังไม่แพร่กระจาย ทำให้สามารถผ่าตัดเอาออกหมดได้ ตัวอย่างที่ดีคือ มะเร็งไฝดำที่ผิวหนัง (ซึ่งมักจะเกิดกับคนที่ตากแดดมาก) มักจะตรวจพบได้ง่ายถ้าไม่อยู่ในร่มผ้า เมื่อตรวจพบและผ่าตัดเอาออกหมดแล้วจะมีอัตรารอดชีวิต 5 ปีสูง แต่ถ้าตรวจพบสายไป เช่น มะเร็งที่อยู่ในร่มผ้า ซึ่งมองไม่เห็น กว่าจะรู้มันก็แพร่กระจายไปแล้ว อัตรารอดชีวิต 5 ปีหลังผ่าตัดจะน้อยมาก
คนไข้ที่มีอาการและอาการแสดงของมะเร็งบางครั้งไม่ได้ใส่ใจ ทำให้โอ้เอ้เสียเวลา บางคนมัวคิดหาเหตุผลอธิบายอาการหรืออาการแสดงไปต่างๆ นานา เช่น พบก้อนที่เต้านมคิดว่าไม่เป็นไร คงเป็นไปตามอายุขัย หรือคงเป็นถุงน้ำ (ซีสต์) ซึ่งไม่ใช่มะเร็ง คิดไปว่ามันอาจจะหายไปเองได้ บางคนมีอาการแล้วมัวไปหาหมอพระหมอผีหมอตี๋หมอสมุนไพรหมอชีวจิต ปล่อยให้เป็นมากแล้วจึงมาหาหมอหลวง บางคนมีอาการแล้วกลัวจึงพยายามหลบหนีความจริงไม่อยากจะรู้ว่าเป็นอะไรปล่อยไปจนทนไม่ไหว อาการและอาการแสดงหลายอย่างอาจจะเกิดจากโรคต่างๆ ได้หลายโรค อาจจะไม่ใช่มะเร็งเสมอไป แต่จะเป็นการปลอดภัยกว่าถ้าไปปรึกษาแพทย์ให้ตรวจเช็คเสียก่อน
นี้สาระ
: ขอบคุณสาระดีๆเค่อะ พี่คองเก้านิ้ว
ผู้เขียน
