สัตว์โลกขาดการศึกษาอบรมกาย วาจา และใจ โดยทางศีล-สมาธิ-ปัญญา จึงไม่รู้บาป-บุญ คุณ-โทษตามที่เป็นจริง จึงหลงคิดผิดๆ มีความเห็นผิดๆ เป็นเหตุให้เกิดกิเลส ได้แก่ ความโลภ ความเห็นแก่ตัว และตัณหาราคะ ความโกรธ พยาบาท จองเวรกันและกัน และความหลงไม่รู้ บาป-บุญ คุณ-โทษ ตามที่เป็นจริง จึงพากันประพฤติผิดศีล ผิดธรรม หลงติดอยู่ในอบายมุขอันเป็นปากทางแห่งความฉิบหายต่างๆ และกระทำความชั่วหรือบาปอกุศล ด้วย ทุจริต ๓ ได้แก่ กายทุจริต วจีทุจริต และมโนทุจริต นำตนไปสู่ความทุกข์เดือดร้อนด้วยประการต่างๆ ทั้งในภพชาติปัจจุบัน และในภพชาติต่อๆ ไปอีกนับภพนับชาติไม่ถ้วน "ทุจริต ๓" นั้น อธิบายว่า
(๑) กายทุจริต คือ ความประพฤติที่เป็นบาปอกุศลทางกาย ได้แก่ เจตนาฆ่าสัตว์ตัดชีวิต การคดโกงต่างๆ รวมทั้งการฉ้อราษฎร์บังหลวง กินชาติโกงเมือง และการประกอบอาชีพอันผิดศีลธรรม
(๒) วจีทุจริต คือ ความประพฤติบาปอกุศลทางวาจา ได้แก่
- การกล่าววาจาโป้ปดมดเท็จ หลอกลวง บิดเบือนความจริง
- การกล่าววาจาหยาบคาย ด่าทอ กล่าวคำปรามาส ก้าวร้าว ล่วงเกินผู้อื่น
- การกล่าววาจายุแยกให้แตกสามัคคีกัน
- และการกล่าววาจาเพ้อเจ้อเหลวไหลไร้สาระ
วจีทุจริตแม้เหล่านี้ ก็มีโทษมากแก่ผู้ประพฤติอกุศลกรรมบถนี้ ไม่ว่าจะเป็นคฤหัสถ์หรือบรรพชิต ถ้าว่าประมาทขาดสติสัมปชัญญะไม่สำรวมระวังศีลและอินทรีย์ให้ดี ก็มีสิทธิ์ถึงอบายภูมิ ๔ ได้แก่ ไปเกิดในภพภูมิของเปรต สัตว์นรก อสุรกาย หรือสัตว์เดรัจฉานได้โดยง่าย
(๓) มโนทุจริต คือ ความประพฤติบาปอกุศลทางใจ กล่าวคือ
- เจตนาความคิดอ่านที่เป็นโทษ ด้วยความโลภจัด เห็นแก่ตัวจัด และ/หรือ ด้วยตัณหาราคะจัด
- ด้วยความโกรธจัด พยาบาท จองเวร
- ด้วยโมหะ คือ ความหลงไม่รู้บาป-บุญ คุณ-โทษ ตามที่เป็นจริง เป็นต้นที่มา : ปาฐกถาธรรมเรื่อง สติและปัญญา คุณธรรมเครื่องรักษาตน
โดย พระภาวนาวิสุทธิคุณ (เสริมชัย ชยมงฺคโล ป.ธ.๖)
เจ้าสำนักปฏิบัติธรรมประจำจังหวัดราชบุรี (แห่งที่ ๑)
สมัยนี้นับวันเรายิ่งห่างจากวัด ห่างจากธรรมะ เลยเอามาฝากไว้เพื่อจรรโลงจิตใจค่ะ ^^
ผู้เขียน
